RUCH I MUZYKA W PROCESIE NAUCZANIA. Ruch przy muzyce jest ulubioną formą zajęć dla większości uczniów, ponieważ pozwala odreagować napięcia, daje możliwość radosnego i spontanicznego „wyżycia się”. Ruch przy muzyce jest gimnastyką ciała poprawiającą kondycję i samopoczucie ucznia. Ćwiczenia przy muzyce rozwijają nie tylko refleks, spostrzegawczość, pamięć, ale poprzez odpowiednie działania kształtują osobowość dziecka. „Są trzy elementy w muzyce: dźwięk, rytm i dynamika. Z tych trzech – dwa ostatnie zależą całkowicie od ruchu i znajdują w naszym systemie mięśniowym najdoskonalszy odpowiednik’’. Emil Jaques - Dalcrose Poprzez spontaniczne swobodne naturalne działania starannie wybrane dla określonych grup w zależności od wieku, sprawności fizycznej, aktywności psychofizycznej możemy w łatwy, prosty i radosny sposób wspomóc procesy rozwojowe się przy muzyce musimy zadbać o precyzyjność ruchu, skupienie, rytmizację działań. Sprzyja to współpracy w grupie i budowaniu odpowiedzialności za dokładność przekazu, dostosowanie tempa ćwiczenia nie tylko do muzyki, ale do możliwości wszystkich uczniów. Uczy szacunku do możliwości koleżanki, kolegi, koncentracji, podzielności uwagi, umiejętności szybkiego reagowania podejmowania decyzji. Życzliwość i akceptacja przy wspólnej zabawie przy muzyce wpływa na większą aktywność i kreatywność. Włączenie w zabawie wszystkich rodzajów ruchu w zakresie dużej i małej motoryki integruje funkcje systemu mózg – ciało. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien uwzględnić możliwości indywidualne wszystkich uczestników zabawy tak, aby wykonanie zadania zakończyło się poczuciem satysfakcji i radości jednostki i całej grupy. Rozwój ruchowy człowieka jest jednym z najciekawszych i niezbadanych naukowo zjawisk. Naturalnym stanem ciała w dzieciństwie jest ruch. Dziecko jest aktywne, ciekawe i nieustannie poszukuje możliwości poruszania się. Rozwój ruchowy ma swoją strukturę własny przebieg, swój własny język niewerbalny. Podstawowym nośnikiem jest ciało. Rozwój ruchowy z kolei jest podstawą do ukształtowania się psychiki. I w ten właśnie sposób następuje integracja rozwoju ruchowego i ogólnego rozwoju psychicznego. Integracja ta ma przede wszystkim ogromne znaczenie na etapie rozwoju niemowlęcego i przedszkolnego. Nieprzypadkowo wielu znanych psychologów i pedagogów uważa, że rozwój intelektualny dziecka zależy od rozwoju ruchowego dziecka. Można stwierdzić więc, że im więcej, zgodnie z wiekiem, dziecko porusza się, tym aktywniej rozwijają się jego procesy myślowe, wyobraźnia, staje się twórcze, szybciej i aktywniej rozwija się jego mowa. Głównym zadaniem w procesie rozwoju ruchowego wzrastania dziecka jest ruch kontrolowany. Ruch kontrolowany prowadzi do kontrolowanego zachowania. Tak więc ruch przy odpowiednio dobranej muzyce to nie tylko gimnastyka ciała, ale równocześnie gimnastyką mózgu. Wzajemne oddziaływanie rytmu muzycznego i rytmu ciała harmonizują procesy psychiczne i fizyczne. Znaczenie muzyki dla stymulacji rozwoju dzieci jest ogromne. Wzruszenie muzyczne nie jest wyłącznie wzruszeniem intelektualnym, ale wpływa na zmysły i wprawia w wibrację cały organizm. Muzyka pokonuje wszelkie bariery intelektualne i emocjonalne. Muzyka przez metrum, tempo, rytm wydaje dzieciom polecenia, których nie trzeba rozumieć drogą pojęciową. Poprzez odpowiednie układanie ćwiczeń rytmicznych i metrycznych, a także pobudzających i hamujących można osiągnąć wysoki stopień uporządkowania koordynacji wzrokowo – ruchowej i słuchowej. Rytm muzyczny jest pewnym porządkiem ruchu dźwięków muzycznych w danym czasie. Muzyka odgrywa tu rolę przewodnią. Nadaje, bowiem kierunek ruchom. W ćwiczeniach rytmicznych przy muzyce występują trzy momenty: spostrzeganie dźwięków, skojarzenie z pewnym ruchem i uczucie istotną rolę w zabawach muzyczno – rytmicznych jest przeprowadzenie ćwiczeń inhibicyjno - incytacyjnych (pobudzająco –hamujących). Przeprowadza się je drogą zaskakiwania ucznia przejściem do ruchu pobudzającego lub przeciwnie do ruchu hamującego. Ćwiczenia te mają na celu wyrabianie i usprawnianie orientacji myślowej oraz szybkiej reakcji mięśniowej. Do tego rodzaju ćwiczeń zaliczamy wprowadzenie różnych czynności ruchowych, jak zmiana kierunku, skok, podskok, klękanie,obrót, równowaga, a także zmiany w ustawieniu linowym. Najprostszą reakcją jest zatrzymanie się na baczność na przerwę w muzyce. To pozornie proste zadanie wymaga jednak wielkiej uwagi, skupienia, gotowości mięśni, uaktywniania ciała pozostającego w bezruchu. W większości zabaw ruchowo – rytmicznych jest okazja do ćwiczeń orientacji przestrzennej. W ćwiczeniach rytmicznych przy muzyce możemy wykorzystać instrumenty muzyczne, które jeszcze bardziej wzbogacą nam zajęcia i uaktywnią dzieci do wzmożonego wysiłku intelektualnego. Świetnym sposobem zilustrowania ruchem utworu muzycznego jest ciekawa treść piosenki. I na odwrót dzieci mogą tworzyć ruch „plastykę ruchu”, do muzyki instrumentalnej. Muzyka instrumentalna w porównaniu z piosenką jest daleko trudniejsza w odbiorze. Dzieci mogą zilustrować utwór gestem lub ruchem. Ulubioną formą aktywności ruchowej dziecka jest taniec. Od lat towarzyszy człowiekowi. Grupowe wyrażanie określonych uczuć w konkretnej sytuacji wzmacnia więź międzyludzką. Taniec grupowy sprzyja integracji uczestników, daje możliwość przeżycia przyjemności i radości ze wspólnego ruchu. Tańce integracyjne są w pewnym sensie metodą pracy z grupą. Mamy głęboką nadzieję, iż podejmowane działania przez pedagogów w zakresie nauczania poprzez MUZYKĘ I RUCH dostarczą dużo radości z przeżywanego ruchu oraz wywołają uśmiech na twarzy dzieci. KONSPEKT ZAJĘĆ OTWARTYCH Z WYCHOWNIA FIZYCZNEGO TEMAT: RYTM, MUZYKA, TANIEC NA ZAJĘCIACH WYCHOWANIA FIZYCZNEGOCele lekcji w zakresie:Sprawności motorycznej:- kształtowanie koordynacji ruchowej;- rozwijanie płynności i harmonii wykonywanych ruchów;- kształtowanie poczucia nauka kroku podstawowego poloneza;- zapoznanie z podstawowymi figurami poloneza;- rozpoznawanie tempa muzyki;- interpretacja ruchowa dźwięków wysokich i niskich; - poprawne wykonywanie ćwiczeń w odpowiednim tempie i rytmie;- współdziałanie w parach i w grupie wpływ ćwiczeń ruchowych na prawidłową postawę ciała i estetyczne poruszanie się;- zasady kulturalnego uczestnictwa w różnych formach aktywności ruchowej;- dokładne wykonywanie poleceń nauczyciela. Ścieżki edukacyjne:§ edukacja prozdrowotna:- ruch jako czynnik wpływający na zdrowie;- właściwa postawa ciała;§ wychowanie patriotyczne i obywatelskie:- tańce sala trwania: 45 ćwiczących: 8 dydaktyczne: Metody: metoda zabawowo – klasyczna, metoda zabawowo – ścisła, metoda naśladowczo – ścisła, metoda zadaniowo – ścisła, metoda ruchowej ekspresji twórczej, frątalna, indywidualna, ćwiczeń ze współćwiczącym, grupowa. TOK LEKCJI METODY I FORMY TREŚCI I ZADANIA UWAGI ORGANIZACYJNE I. Część wstępna 12 min. Zabawa orientacyjno- porządkowa. Ćwiczenia kształtujące. Zadania organizacyjno– wychowawcze. Metoda zabawowo – klasyczna. Metoda naśladowczo – ścisła. Metoda zabawowo – ścisła. Zbiórka, powitanie, podanie tematu i zadań lekcji. Zabawa ruchowa „ogonki” przy muzyce. 1. Rytmiczny marsz przy muzyce. 2. Rytmiczny marsz przy muzyce z klaśnięciem w dłonie na pierwszą część taktu. 3. Poruszanie się w rytmie muzyki, na sygnał nauczyciela przyjmowanie określonych postaw: § 1 gwizdek – prawidłowa postawa ciała,§ 2 gwizdki – siad skrzyżny,§ 3 gwizdki – leżenie przodem (na brzuchu). - Ustawienie uczniów w szeregu, zwrócenie uwagi na prawidłową postawę ciała. Zmiany tempa podczas poruszania się uczniów. Muzyka w rytmie walczyka, tempo na trzy. Poprawne akcentowanie pierwszej części taktu klaśnięciem. Zwrócenie uwagi na poprawną interpretację muzyki ruchem, poprawność wykonywanych zadań. II. Część główna25 min. Pogadanka. Metoda zadaniowo – ścisła. Metoda zadaniowo - ścisła Siad skrzyżny, pogadanka na temat tańców narodowych. 1. W ustawieniu w kole, akcentowanie przedtaktu klaśnięciem w dłonie. 2. W ustawieniu w kole, dłonie na biodrach, akcentowanie przedtaktu z jednoczesnym ugięciem nóg w kolanach. 3. W ustawieniu w kole, akcentowanie przedtaktu naprzemianstronnym wysunięciem jednej nogi w przód z jednoczesnym ugięciem drugiej w kolanie. 4. W marszu po okręgu, dłonie na biodrach, akcentowanie przedtaktu naprzemianstronnym wysunięciem jednej nogi w przód z jednoczesnym ugięciem drugiej w kolanie. 5. W parach, w marszu po okręgu, akcentowanie przedtaktu naprzemianstronnym wysunięciem jednej nogi w przód z jednoczesnym ugięciem drugiej w kolanie. 6. Ustawienie w dwuszeregu, trzymając się za dłonie, krok poloneza na wprost. Jakie znamy tańce narodowe?Ruch jako czynnik wpływający na zdrowie. Każde ćwiczenie wykonywane jest najpierw bez muzyki, następnie przy taktach „Poloneza Ogińskiego”. Zwrócenie uwagi na poprawność wykonywanych ćwiczeń. III. Część końcowa8 min. Ćwiczenia uspokajające i korekcyjne. Metoda ruchowej ekspresji naśladowczo – ścisła. 1. Reagowanie ruchem na tempo oraz dźwięki wysokie i niskie. 2. Swobodny marsz po obwodzie koła:§ na raz – wdech z jednoczesnym uniesieniem rąk do góry i wspięciem na palce, § na dwa – wydech, opust ramion, powrót do marszu. 3. W szeregu, siad skrzyżny, omówienie lekcji, pożegnanie. Częste zmiany tempa i dźwięków muzyki. Poprawność i dokładność wykonywanych ćwiczeń. Podsumowanie zajęć, wyróżnienie najbardziej aktywnych uczniów. Opracował: mgr Artur Ambroziak Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych: zmiany@ największy w Polsce katalog szkół- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> (w zakładce "Nauka").